Ortodontide acil durumlar ile ender olarak karşılaşılır. O an için hasta ve ebeveynleri zor durumda bıraksa da tedavileri kolaydır. Bazı acil durumlar için ortodontistiniz ile bağlantıya geçmelisiniz. Sorununuzu ortodontistinize anlaşılır şekilde tanımlayabilmeniz için ortodontik aygıtlar sayfasındaki terimlerden faydalanabilirsiniz. Öenm sırasına göre Ortodontik acil durumlar aşağıda yer almaktadır. Sadece en önemli durumlar bir ortodontist veya doktor tarafından acil müdahaleyi gerektirir. Çoğunluğu kolayca hastanın kendisi veya kendi ortodontisti tarafından kolayca tedavi edilir.
Dişlerin arasına yiyecek sıkışması
Acil durum değildir ancak hasta için rahatsız edici olabilir. Bir parça diş ipi, diş arası fırçası veya kürdan ile sıkışan parça çıkartılabilir.
Düşen elastik veya tel ligatürler
Ligatürler, ark telini braketlere bağlayan küçük plastik veya tel parçalardır. Bunlar düştüğünde ortodontistinizi arayın, gerekiyorsa yeniletin.
Gevşeyen tel veya elastik ligatürler
Lastik ligatürler gevşerse steril bir cımbız ile yerine takılabilir. Tel ligatür kopmuş veya gevşemiş ise cımbıla çıkartılıp atılabilir. Eğer tel ligatür dudağa veya yanağa batıyor ise ve çıkartılacak gibi değil ise dişlerin asına doğru bükerek itilebilir. Tabii bir ligatür çıktığında diğerleri de onu takip edebilir. Ortodontistiniz ile bağlantıya geçin.
Dişlerde rahatsızlık
Teller yeni uygulandığında veya ara seanslarda kontroller yapıldıktan sonra birkaç gün hastanın rahatsızlık hissetmesi normaldir. Ancak yamek yemek sıkıntılıdır. Bunun normal ve geçici olduğunu hastanın bilmesi gerekir. Yumuşak gıdalar yemesi önerilir (çorba, püre, lapa,vb..). Ilık tuzlu su ile ağız gargarası rahatlatır. Ağrı kesici alması önerilmiş ise etkili bir uygulamadır.
Yumuşak dokularda rahatsızlık
Bazı hastalarda dil, dudaklar veya yanaklar gibi yumuşak dokular aşırı hassas olabilir. Nedeni braketler olmasa da ağızdaki rahatsız ortamdan dolayı bu bölgelerde yaralar oluşabilir. Hasta için sıkıntılı olsa da acil bir durum değildir. Yara üzerine gerektikçe çubuk pamuk ile küçük bibr parça topikal anestezik uygulanabilir.
Dudak veya yanaklarda tahriş
Bazen yeni braketler özellikle yemek sırasında ağzı tahriş edebilir. Küçük bir parça mum braket üzerine konarak doku ile braket arasında engel oluşturabilir. Küçük bir parça mum alın ve yuvarlayarak küçük bir bezelye tanesi büyüklüğünde top haline getirin. Ardından parmaklarınızın arasında yassı hale getirin ve irritasyonu yapan braketin üzerine yerlerştirin. Böylece yemeği daha kolay yiyebilirsiniz. Yanlışlıkla yutulduğunda problem oluşturmaz.
Uzayan veya çıkıntı yapan tel
Ender olarak ark telinin arka bölgedeki uç kısımları banttan çıkabilir ve hastayı rahatsız eder. Bantın yanındaki tüpten çıkan tel bir cımbız yardımı ile tekrar tüpe sokulabilir. Eğer yapılamaz ise mum ile kaplanabilir. Ortodontist durumdan haberdar edlmelidir. Eğer tel çok rahatsız ediyor ise ve hasta yakın zamanda ortodontiste götürülemeyecek ise son çare olarak tel kesilebilir. Kesilen parçanın yutulmaması için o bölgeye işlem sırasında mendil, pamuk veya gazlı bez konulabilir. Tahriş olan bölgenin rahat etmesi için tekrar o bölgeye mum konulabilir.
Gevşek braket, tel veya bant
Bu parçalarda gevşeme hissediyorsanız, ortodontistinizi aramalısınız.
Kırılan braketler
Braketler, diş yüzeyine özel yapıştırıcı ile yapıştırılan parçalardır. Genellikle dişin ortasına yapıştırılırlar. Hasta, ortodontistinin sakıncalı bulduğu ve sakınması gereken sert gıdaları yediğinde veya spor veya oyun sırasında sert bir darbe geldiğinde diş yüzeyinden kopabilirler. Spor yapan hastaların kullanması için özel ağız koruyucuları mevcuttur. Ortodontistinizi arayarak randevu alın. Eğer braket tel üzerinde döndüyse tekrar yerine cımbız ile döndürülebilir veya çıkartılabiliyor ise ligatürü çıkartılıp braket alınabilir. Ancak yutulması veya diğer yaralanmalar için dikkatli olunmalıdır.
Tellerin veya aygıtların bir kısmı yutuldu ya da aspire edildi ise
Eğer aygıtın bir kısmı yutuldu ise öksürük veya nefes almada güçlük olmaz. Genellikle konservatif yaklaşım doğal yolla atılması yönündedir. Ortodontistinizi haberdar edin ve tavsiyelerine uyun. Çok ender olarak aygıtın bir kısmı aspire edilebilir; yani solunum yollarına kaçabilir. Eğer hasta şiddetli bir şekilde öksürüyor veya nefes almada güçlük çekiyor ise parça solunum yollarına kaçmış olabilir. Öncelikle hastaya sakin olması söylenmelidir. Parça görünürde ise dikkatlice çıkartılabilir. Zarar verilebileceğinden endişe ediliyor ise denenmemelidir. Eğer şartlar uygunsa hastanın braketlerini kontrol ederek eksik parçanın olup olmadığı tespit edilir. Eğer parçayı göremiyor ve aspire edildiğini düşünüyorsanız acil ilk yardım ekibi çağırın ve aile ve ortodontisti haberdar edin. Parçanın yerinin bulunması için röntgen çekilir ve uzman doktorlar parçayı çıkartırlar.
Evinizde bulunabilecek aletler ile çoğu ortodontik acil durumu tedavi edebilir. Bunlar:
- Ortodontik mum veya beyaz mum
- Steril cımbız
- Tırnak makası
- Tuz
- Diş arası fırçası
- Ağrı kesici
- Topikal anestezik (calgel, dentinox)
